DNS Server Types:
3 Ways to Classify Servers and Intro to Query Types
DNS server növləri funksional, əlaqə, mövcudluq və əlçatanlığa görə üç əsas kateqoriyaya bölünə bilər.Bu yazıda müxtəlif DNS server növləri və onların bu çərçivələr daxilində necə işlədiyi haqqında hərtərəfli anlayışı təmin etmək üçün bu təsnifatlara nəzər salacağıq.
Nəticələr
• DNS serverlərinin üç əsas kateqoriyası var – funksional, əlaqəli və əlçatanlıq/əlyetənlıq
• İkinci dərəcəli DNS serverindən istifadə ehtiyatsızlıq, zonanın ötürülməsi, yük balansı(load balancing) və s. kimi bir sıra üstünlüklərə malikdir.
• 3 əsas DNS sorğu növü var – rekursiv, iterativ və qeyri-rekursiv tipli
DNS serverlərinin hansı növləri var?
DNS infrastrukturu daxilində müxtəlif məqsədlərə xidmət edən bir neçə növ DNS (Domain Name System) serverləri mövcuddur. Funksiyalarına, münasibətlərinə və mövcudluğuna görə onları müxtəlif yollarla təsnif etmək olar.
Funksional fərqlər: DNS serverləri DNS iyerarxiyasındakı əsas rol və öhdəliklərinə görə təsnif edilir. Əsas növlər bunlardır:
- Recursive Resolvers
- Root Name Servers
- TLD Name Servers
- Authoritative DNS Servers
Əlaqəli fərqlər: DNS serverləri DNS sistemindəki digər serverlərlə münasibətlərinə görə təsnif edilir. Onlara daxildir:
- Primary DNS Servers
- Secondary DNS Servers
Əlçatanlıq və Əlçatanlıq Fərqləri: Daha az yayılmış olsa da, DNS serverləri də mövcudluq və əlçatanlıq ilə təsnif edilə bilər:
- Public DNS Servers
- Private DNS Servers
Aşağıda hər bir DNS server təsnifatına daha dərindən giriş ediləcək.
DNS serverlərinin Əlaqəli(Relational) təsnifat baxımından:
- Primary (Əsas) Server
DNS serverləri domen adlarını rəqəmsal IP ünvanlarına çevirmək üçün məsuldur. Beləliklə, uzun ədədli IP ünvanların yerinə insan tərəfindən oxuna bilən, yaddaqalan etiketdən istifadə edərək internetdə müxtəlif veb-saytlara asanlıqla daxil ola bilərik.
Əsas DNS server, vebsaytın əsas zona (Zone) faylını saxlayır, ki domen üçün səlahiyyətli məlumatları ehtiva edən mətn verilənlər bazasıdır, o cümlədən IP ünvanları və domen administratoru şəxsiyyətin ozundə ehtiva edir. O, həmçinin müvafiq IP ünvanları ilə yanaşı domen adlarını sadalayan müxtəlif resurs qeydlərini saxlayır.
Primary serverlər həmçinin domenin DNS qeydlərində lazımi dəyişikliklər edir və yeniləndikdən sonra bu dəyişiklikləri ikinci(Secondary) dərəcəli serverlərə ötürür.
Əsas serverlərin dəyişdirə biləcəyi bir neçə növ DNS qeydləri var:
- A record: bir domeyni IPv4 adresinə yönləndirir.
- AAAA record: bir domeyni IPv6 adresinə yönləndirir.
- MX Record: Bir mail serveri bir domeynə təyin edir.
- NS Record: Domen üçün səlahiyyətli DNS serverlərini müəyyən edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bir server bir DNS zonası üçün əsas, digər zona üçün ikinci dərəcəli ola bilər. DNS serverinin konfiqurasiyası serverin inzibatçısından asılıdır. Hər zona bir əsas DNS serveri ilə məhdudlaşır.
zona bir əsas DNS serveri ilə məhdudlaşır.
2.Secondary Server
İkinci dərəcəli DNS serverləri əsas DNS serverindən zona faylının yalnız oxunan(Read-Only) nüsxələrini saxlayır. Onlar bir domen üçün DNS (queries) sorğularını idarə edə bilərlər, lakin zona fayllarını dəyişdirə bilməzlər.
İkinci dərəcəli serverlər zona transferi adlanan proses vasitəsilə əsas serverdən yeniləmələri alır. Əgər bir neçə ikinci dərəcəli server istifadə olunursa, onlardan biri zona fayllarının nüsxələrini ikinci dərəcəli serverlərin qalan hovuzuna, təkrarlaya bilən daha yüksək səviyyəli ikinci dərəcəli server kimi təyin oluna bilər.
İkinci dərəcəli serverdən istifadə etməyin bir sıra üstünlükləri var. Onlardan bəzilərini təqdim edirik.
- Redundancy: Davamlı DNS cəvabını təmin edərək, əsas serverə baglantı ya əlçatanlıq uğursuz olarsa, onlar ehtiyat nüsxəsi ilə cavabı təmin edirlər.
- Load Balancing: DNS sorğularını paylayır, əsas serverdəki yükü azaldır və cavab müddətini yaxşılaşdırır.
- Geographical Distribution: İkinci dərəcəli serverlərin müxtəlif coğrafi məkanlarda yerləşdirilməsi müxtəlif yerlərdə istifadəçilər üçün daha sürətli DNS həlli ilə nəticələnə bilər.
- Zone Transfer: DNS məlumatlarının müxtəlif serverlər arasında paylanmasına imkan verir, DNS qeydlərində ardıcıllığın qorunmasına kömək edir.
- Fault Tolerance: Hətta bir və ya bir neçə server problemlə qarşılaşdıqda belə, DNS sisteminin fəaliyyətini davam etdirmək qabiliyyətini artırır.
DNS serverlərinin dörd növü: Funksional təsnifat :
DNS serverləri funksiyalarına görə də təsnif edilə bilər. Aşağıda dörd növ DNS serverini ətraflı təsvir etdik.
- Recursive Resolvers (Qayıdan Həlledicilər)
