Müasir dünyada texnologiyanın sürətlə inkişafı ilə simsiz şəbəkələrin əhəmiyyəti artmaqdadır. Bu şəbəkələr, istər evlərdə, istərsə də ofislərdə və ictimai yerlərdə geniş istifadə olunur. Simsiz internetin (Wi-Fi) istifadəsi ilə məlumatlara sürətli və rahat çıxış əldə edirik. Lakin simsiz şəbəkələrin istifadəsi ilə təhlükəsizlik riskləri də yaranır. Çünki simsiz əlaqə məlumatların “havadakı” hərəkətinə əsaslanır və bu, müxtəlif kiber təhdidlərə qarşı həssaslıq yaradır. Buna görə də, həm fərdi istifadəçilər, həm də təşkilatlar simsiz təhlükəsizlik və uyğunluq qaydalarına əməl etməli və bu sahədə xüsusi tədbirlər görməlidirlər.

1. Simsiz Təhlükəsizlik (Wi-Fi Təhlükəsizliyi)

Simsiz təhlükəsizlik, simsiz şəbəkələrin icazəsiz girişlərdən, məlumat oğurluğundan və digər kiberhücum risklərindən qorunmasını təmin edir. Məlumatların məxfiliyini və şəbəkənin təhlükəsizliyini qorumaq üçün müxtəlif metodlar və protokollar mövcuddur. Bu metodları aşağıdakı kimi izah etmək olar:

1.1 Şifrələmə Protokolları

Məlumatların şifrələnməsi, ötürülmə zamanı məlumatları üçüncü tərəflər tərəfindən oxunulmaz hala gətirir. Wi-Fi şəbəkələrində geniş yayılmış şifrələmə protokollarına WEP, WPA və WPA2 daxildir. Ən təhlükəsiz seçim isə hazırda WPA2-dir. WPA3 protokolu isə daha yeni və güclü təhlükəsizlik imkanları təklif edir və gələcəkdə daha geniş istifadə olunması gözlənilir.

1.2 Güclü Şifrə Seçimi

Şəbəkənin təhlükəsizliyini qorumaq üçün güclü şifrə seçmək vacibdir. Şifrələr ən azı 12-16 simvol uzunluğunda olmalı, böyük və kiçik hərflər, rəqəmlər və xüsusi simvollar daxil edilməlidir. Bu, icazəsiz şəxslərin şəbəkəyə daxil olmasını çətinləşdirir.

1.3 Şəbəkənin Monitorinqi

Simsiz şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün onların daimi monitorinqi aparılmalıdır. Bu, şəbəkəyə icazəsiz giriş cəhdlərini və təhlükəli hərəkətləri aşkarlamağa kömək edir. Məsələn, Wi-Fi təhlükəsizlik həlləri və alətləri şəbəkəyə qoşulan bütün cihazları izləyə və potensial təhlükəli fəaliyyətləri avtomatik olaraq bloklaya bilər.

1.4 MAC Ünvan Filtrlənməsi

MAC ünvan filtrlənməsi şəbəkəyə qoşulmağa yalnız müəyyən MAC ünvanlarına icazə verir. Bu metod əlavə təhlükəsizlik qatını təmin edir, lakin MAC ünvanlarının dəyişdirilə biləcəyini nəzərə alaraq, bu üsul yalnız əlavə tədbir kimi istifadə olunmalıdır.

2. Uyğunluq Standartları və Qanunvericilik

Simsiz şəbəkələrin təhlükəsizliyi ilə bağlı uyğunluq məsələləri müxtəlif qanunvericilik və standartlarla tənzimlənir. Bu standartlara əməl etmək təşkilatlara məlumat təhlükəsizliyini qorumaq və qanun pozuntularından qaçmaq üçün kömək edir.

2.1 PCI-DSS (Payment Card Industry Data Security Standard)

Bu standart ödəniş kartları ilə işləyən təşkilatlar üçün nəzərdə tutulub. PCI-DSS, simsiz şəbəkələr üzərindən kart məlumatlarının ötürülməsi zamanı məlumatların şifrələnməsi və şəbəkəyə icazəsiz girişlərin qarşısını almaq tələblərini əhatə edir.

2.2 HIPAA (Health Insurance Portability and Accountability Act)

HIPAA qanunu səhiyyə sektorunda şəxsi məlumatların məxfiliyini qorumaq məqsədilə tətbiq olunur. Bu qanun, xəstə məlumatlarının simsiz şəbəkə üzərindən ötürülməsi zamanı şifrələnməsini və güclü autentifikasiya üsullarından istifadə edilməsini tələb edir.

2.3 GDPR (General Data Protection Regulation)

Avropa İttifaqında tətbiq olunan GDPR qanunu şəxsi məlumatların qorunmasını təmin edir. GDPR uyğunluğu üçün təşkilatlar simsiz şəbəkələrdə güclü təhlükəsizlik tədbirlərini tətbiq etməli və şəxsi məlumatların üçüncü tərəflər tərəfindən əldə edilməməsini təmin etməlidirlər.

2.4 ISO/IEC 27001

ISO/IEC 27001 beynəlxalq informasiya təhlükəsizliyi idarəetmə sistemi standartıdır. Bu standart simsiz şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün təhlükəsizlik tədbirlərinin tətbiqini tələb edir və təşkilatlara təhlükəsizliyin idarə olunması üçün geniş bələdçilik edir.

3. Simsiz Təhlükəsizlik və Uyğunluğun Əhəmiyyəti

Simsiz təhlükəsizlik tədbirlərinin və uyğunluq standartlarına riayət etmənin təşkilatlar üçün bir çox faydası var:

                •             Məlumatların Məxfiliyinin Qorunması: Şəbəkənin təhlükəsizliyinin qorunması məlumatların icazəsiz əldə edilməsinin qarşısını alır və məlumatların məxfiliyini təmin edir.

                •             Etibar və İnam Qazandırma: Uyğunluq standartlarına əməl etməklə təşkilatlar müştərilərində və tərəfdaşlarında etibar qazanır.

                •             Hüquqi Tələblərə Uyğunluq: Qanunlara və qaydalara riayət etməklə təşkilatlar hüquqi məsuliyyətləri yerinə yetirir və cərimələrdən qaçırlar.

                •             Kiberhücumların Qarşısının Alınması: Güclü təhlükəsizlik tədbirləri ilə şəbəkəyə potensial hücumların qarşısı alınır.

Azərbaycanda Wireless Compliance (Uyğunluq)

Simsiz şəbəkələrin təhlükəsizliyini təmin etmək yalnız texnoloji yanaşmalarla məhdudlaşmır. Eyni zamanda hüquqi və tənzimləyici çərçivələrə riayət etmək də vacibdir. Azərbaycanda informasiya təhlükəsizliyi sahəsində tətbiq olunan qanunlar və beynəlxalq tənzimləyici standartlara uyğunluq təşkilatlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.

1. Şəxsi Məlumatların Qorunması: Azərbaycanda şəxsi məlumatların qorunması ilə bağlı “Şəxsi Məlumatlar Haqqında” qanun (2010) mövcuddur. Bu qanun, şəxsi məlumatların toplanması, emalı və saxlanması ilə bağlı ciddi qaydalar qoyur. Simli və simsiz şəbəkələr üzərindən ötürülən şəxsi məlumatların qorunması bu qanunun tələblərinə cavab verməlidir. Şəbəkələrdə məlumatların şifrlənməsi və qorunması buna uyğun olaraq həyata keçirilməlidir.
2. GDPR Uyğunluğu: Azərbaycanın bir çox şirkətləri və təşkilatları Avropa Birliyinin GDPR (General Data Protection Regulation) tələblərinə uyğun fəaliyyət göstərir. Bu tənzimləmə, xüsusilə Avropa ölkələrində fəaliyyət göstərən Azərbaycan şirkətləri üçün vacibdir. GDPR, istifadəçi məlumatlarının qorunması və şəxsi məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müəyyən edilmiş qaydalara riayət etməyi tələb edir.
3. ISO/IEC 27001: İnformasiya təhlükəsizliyi idarəetmə sistemlərinin tətbiqi ilə bağlı beynəlxalq ISO/IEC 27001 standartı, xüsusilə dövlət sektoru və iri şirkətlər üçün önəmlidir. Bu standart, informasiya təhlükəsizliyini təmin edən prosedurların və tədbirlərin tətbiq olunmasını tələ edir. Azərbaycanda bu standartlara uyğun olaraq şəbəkə təhlükəsizliyi sistemləri tətbiq edilə bilər.
4. PCI-DSS Uyğunluğu: Azərbaycanda fəaliyyət göstərən maliyyə institutları və onlayn ödəniş sistemləri, simsiz şəbəkələr üzərindən ödəniş məlumatlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün PCI-DSS (Payment Card Industry Data Security Standard) standartlarına riayət etməlidirlər. Bu standart, kredit kartı məlumatlarının qorunması ilə bağlı əsas tələbləri müəyyən edir və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən maliyyə qurumları bu qaydalara uyğun olmalıdır.

Nəticə

Simsiz təhlükəsizlik və uyğunluq mövzuları informasiya texnologiyaları sahəsində müasir dövrdə əsas məsələlərdən birinə çevrilib. Təşkilatlar və fərdi istifadəçilər simsiz şəbəkələrdə təhlükəsizliyi təmin etmək üçün güclü təhlükəsizlik tədbirləri və uyğunluq standartlarına əməl etməlidirlər. Bu, məlumatların məxfiliyini qorumaqla yanaşı, kiberhücumların qarşısını almaq üçün də vacibdir. Texnologiyanın inkişaf etdiyi bir dövrdə simsiz təhlükəsizlik və uyğunluq tədbirləri daim yenilənməli və tətbiq edilməlidir.